Trong bóng đá hay bất kỳ môn thể thao nào cũng hay xảy ra những chấn thương ngoài ý muốn mà ta không biết trước được. Khi xảy ra chấn thương, các bạn nên đến các cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và điều trị kịp thời. Nhưng trước đó, sơ cứu chấn thương khi đá bóng có thể giúp bạn kiểm soát mức độ nghiêm trọng của vết thương và nó quyết định hơn 50% kết quả điều trị của các bác sĩ. Do đó, hãy tự mình nắm vững những kiến thức về xử lí chấn thương trong bóng đá. Hãy cùng chúng tôi tham khảo những chấn thương thường gặp trong bóng đá để giúp bạn và người thân phòng tránh hiệu quả khi gặp phải chấn thương nhé!
Chấn thương thể thao là gì?
“Chấn thương thể thao là thuật ngữ đề cập đến các loại chấn thương thường xảy ra nhất trong khi chơi thể thao hoặc tập luyện. Mặc dù bộ phận nào trên cơ thể cũng có khả năng bị thương trong lúc bạn vận động, nhưng thuật ngữ này chủ yếu đề cập đến những chấn thương hệ thống cơ, xương, khớp và các mô liên quan như sụn, dây chằng. Chấn thương sọ não và tủy sống tương đối hiếm gặp khi chơi thể thao” – Theo ThS.BSNT Phạm Trung Hiếu.
Các chấn thương trong thể thao thường xảy ra ở người trẻ tuổi và trẻ em. Theo ước tính của Stanford Children’s Health, mỗi năm có hơn 3,5 triệu trẻ em và thanh thiếu niên bị thương khi tham gia các hoạt động thể chất. Và ⅓ số ca chấn thương ở trẻ em cũng liên quan đến thể thao.
Phần thân dưới có nhiều khả năng bị thương nhất (42%). Chấn thương ở các chi trên chiếm 30,3% thương tích, còn lại là chấn thương ở đầu và cổ.
Chấn thương khớp
Trật khớp
Đây là chấn thương trong bóng đá khá phổ biến của các anh trên sân bóng. Với chất lượng sân bóng kiểu “tạp nham’ của Việt Nam hiện nay, tình trạng trật khớp sẽ rất dễ xảy ra nếu bạn không biết lựa chọn một đôi giày “phù hợp”. Bạn nên chú ý giày ‘chuẩn tiêu chuẩn Việt Nam” chứ không phải ” tiêu chuẩn quốc tế” nhé. Nghĩa là bạn nên chọn những đôi giày đinh TF ( ví dụ như giày bóng đá MITRE) với đinh thấp, nhiều, phân tán đều tạo sự chắc chắn cũng như uyển chuyển giúp bạn tự tin với những cú sút đẹp mắt.
Tình trạng này xảy ra khi các đầu xương khớp bị lệch ra khỏi vị trí bình thường dẫn đến mất tương quan bình thường của diện khớp.
Dấu hiệu: đau, biến dạng khớp, mất hoặc giảm vận động.
Xử lí ban đầu:
- Không di chuyển, không cố gắng nắn bóp dễ làm tổn thương thêm
- Cố định khớp bằng băng hoặc có thể một tấm vải
- Chườm lạnh. Tuyệt đối không được xoa mật gấu, thuốc rượu.
- Di chuyển bệnh nhân nhẹ nhàng đến cơ sở y tế gần nhất để được chăm sóc và điều trị.
Bong gân
Bong gân cũng được coi là chấn thương không hiếm gặp của cánh mày râu khi chơi bóng đá. Là chấn thương dây chằng (mô nối hai hoặc nhiều xương tại một khớp). Khi bong gân, một hoặc nhiều dây chằng bị giãn hoặc bị rách.
Dấu hiệu: đau, sưng, tím bầm, khó khăn trong cử động và di chuyển
Xử lí ban đầu:
- Dừng hoặc hạn chế mọi hoạt động di chuyển để trách làm tổn thương thêm
- Chườm đá 15 – 20 phút/lần, ngày 7 – 8 lần
- Hãy đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị nhanh chóng và hiệu quả.
Chấn thương về cơ
Giãn cơ
Tình trạng xảy ra khá phổ biến ở những chơi bóng đá với cường độ cao. Hoặc những người bước sang tuổi trung niên. Là tổn thương cơ dạng nhẹ do dây chằng, gân, cơ bị kéo giãn. Sơ cứu trong bóng đá với chấn thương này cần được diễn ra ngay lập tức.
Dấu hiệu: Khi bị chấn thương cơ, người bệnh thấy đau nhói ở vùng gân cơ. Sau ít phút, cảm giác đau giảm và vùng bị tổn thương sẽ sưng nhẹ.
Xử lí ban đầu:
- Dừng hoặc hạn chế mọi hoạt động di chuyển để trách làm tồn thương thêm
- Chườm đá 10 – 15 phút/ lần, mỗi lẫn cách nhau khoảng 1 giờ .
- Xoa thuốc thích hợp ( cần có chỉ định của bác sĩ)
- Tránh hoạt động mạnh trong thời gian điều trị
Căng cơ
Là hiện tượng các cơ bắp trên cơ thể bị kéo căng, có thể dẫn đến rách cơ. Căng cơ có thể gây chảy máu vào tế bào dẫn đến bầm tím. Với cường độ tập quá nhiều hay tập khởi động không đúng, các anh em cũng rất dễ bị dẫn đến tình trạng này.
Dấu hiệu: Đau, sưng, chuột rút, co thắt cơ và khó cử động cơ
Dấu hiệu ban đầu:
- Dừng hoặc hạn chế mọi hoạt động di chuyển để trách làm tồn thương thêm
- Chườm đá 10 – 15 phút/lẫn, mỗi lần cách nhau khoảng 1 giờ.
- Không cần xoa thuốc
- Bạn có thể đến phòng khám chụp nếu sau 2, 3 ngày dừng các hoạt động mạnh mà vẫn bị căng.
Rách cơ
Là khi số cơ bị rách chiếm 25-75% bó sợi. Đây là tình trạng khá nặng, thường gặp với những người chơi thể thao gắng sức.
Dấu hiệu: là xuất hiện vết bầm do các sợi cơ bị đứt nhiều hơn. Bệnh nhân có thể nghe tiếng “bựt” hay “rắc” tại chỗ bị thương, có cảm giác đau dữ dội.
Xử lí ban đầu:
- Ngừng mọi hoạt động để trách tổn thương thêm phần cơ.
- Băng ép, giảm chảy máu, sưng bầm và đau.
- Đưa đến trạm y tế gần nhất đẻ được chăm sóc và điều trị kịp thời.
Đứt cơ
Đứt cơ là số cơ bị rách chiếm trên 75% bó sợi. Khi cơ bị đứt hoàn toàn sẽ khiến máu bầm tụ nhiều ngày sau đó, khớp sưng nhiều và trở nên lỏng lẻo.
Xử lí ban đầu:
- Nắm bất động để trách trật khớp và làm vết thương thêm trầm trọng hơn.
- Chườm đá để tránh sưng
- Dùng kẹp cố định, rồi đưa ra trạm y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.
Chấn thương xương
Với bóng đá, gãy xương không thường xảy ra. Nhưng một khi nó đến, lại rất nguy hiểm với cầu thủ. Gãy xương là tình trạng mất tính liên tục của xương, chỉ có thể là một vết rạn nứt, gãy một phần hay hoàn toàn xương.
Dấu hiệu: đau, sưng nề, giảm mất vận động, có thể nhìn hoặc sợ thấy.
Xử lí ban đầu:
- Dừng hoặc hạn chế mọi hoạt động di chuyển để trách làm tổn thương thêm
- Cầm máu bằng băng gạc hay một tấm vải sạch
- Băng nẹp cố định bằng hai tấm gỗ, hoặc bìa cứng
- Di chuyển trên cáng cứng hoặc một tấm gỗ cứng, bằng phẳng
- Đưa đến cơ sở y tế gần nhất
Chấn thương mắt cá
Trật mắt cá là chấn thương phổ biến nhất trong bóng đá. Đây là tổn thương phần mềm (chủ yếu là dây chằng) xung quanh mắt cá khi mắt cá bị xoắn vào trong. Cũng như chấn thương dây chằng, phần bao bọc xung quanh khớp mắt cá chân cũng có thể bị tổn thương, gây chảy máu, đau và sưng.
Dấu hiệu: đau, sưng
Xử lí ban đầu:
- Quấn băng bảo vệ xung quanh mắt cá chân.
- Dùng dụng cụ chuyên dụng bảo vệ mắt cá chân.
- Nghỉ ngơi, xoa bóp ở vùng bị đau và chườm nước đá trong khoảng 6 giờ đồng hồ, điều này sẽ làm giảm đau và giảm sưng ở vết thương.
Nghiên cứu cho thấy tỉ lệ tai nạn chấn thương của người quấn băng bảo vệ là 4,9 ca chấn thương/1000 trận đấu, trong khi mang dụng cụ bảo vệ mắt cá là 2,6 ca chấn thương/1000 trận đấu. Trường hợp không bảo hộ mắt cá thì tỉ lệ dính chấn thương là 32,8/1000 trận.
Một số chấn thương hay gặp khác
Chảy máu cam
Cách xử lí:
- Ngửa đầu và đè cánh mũi bị chảy máu để chặn xuất huyết trong thời gian từ 5 đến 10 phút
- Cho thở bằng miệng, không cho hỉ mũi
- Nếu máu vẫn ra sau 15 phút, phải đưa đến bác sĩ.
Chuột rút
Cách xử lí:
- Ngừng ngay hoạt động,
- Kéo duỗi cỡ 15 – 20 giây cho đến khi cơ giãn hoàn toàn. Sau đó, nên nghỉ luyện tập khoảng 1 giờ để cơ bắp và hệ thần kinh trung ương đủ hồi phục.
- Xoa dầu, làm nóng vùng chuột rút trong vài phút để làm giãn cơ.
Chấn thương mũi
- Nhẹ: chườm nước đá đẻ giảm đau và sưng
- Nặng: đưa đến các bệnh viện có khoa chỉnh hình để được điều trị kịp thời.
Cách phòng tránh chấn thương khi chơi bóng
- Không chơi thể thao nói chung và bóng đá nói riêng quá sức, cường độ cao.
- Luôn chú ý bài tập khởi động trước khi bắt đầu chơi
- Đùng các đồ bảo hộ như bịt ống đồng, bảo vệ đầu gối, bảo vệ gót chân
- Đặc biệt, bạn nên chọn cho mình một đôi giày bóng đá phù hợp với sân cỏ Việt.
Cảm ơn bạn đã quan tâm đến bài viết sơ cứu khi đá bóng của chúng tôi.